مقدمه

تلاش برای بهبود و استفاده مؤثر و کارآمد از منبع گوناگون چون نیروی کار ، سرمایه ، مواد ، انرژی و اطلاعات ، هدف تمامی مدیران سازمانهای اقتصادی و واحدهای تولیدی  صنعتی و مؤسسات خدماتی می باشد.وجود ساختار سازمانی مناسب روشهای اجرائی کارآمد ، تجهیزات و ابزار کار سالم ، فضای کار متعادل و از همه مهمتر نیروی انسانی واجد صلاحیت و شایسته از ضروریاتی می باشند که برای نیل به بهره وری مطلوب باید مورد توجه مدیران قرار گیرد. مشارکت کارکنان در امور و تلاشهای هوشیارانه و آگاهانه آنان همراه با انضباط کاری می تواند بر میزان بهره وری و تعمیر برای بهبود بهره وری به ویژه در یک محیط متلاطم و توام با نا امنی تاثیر گذارد . روح فرهنگ بهبود بهره وری باید در کالبد سازمان دمیده شود که در آن میان نیروی انسانی هسته مرکزی را تشکیل میدهد.

یکی از مهمترین اهداف در هر سازمان ارتقاء سطح بهره وری آن است و با توجه به اینکه انسان در ایجاد بهره وری نقشی محوری دارد درخواستهای او در سازمان اثری کلیدی بجا می گذارد. در این مقاله به صورت خلاصه به تعاریف ، تاریخچه ، اهمیت بهره وری و همچنین عوامل مؤثر در ارتقاء ایجاد شرایط لازم برای بهبود بهره وری نیروی انسانی و عوامل مؤثر در کاهش بهره وری نیروی انسانی می پردازیم.

تعریف بهره وری

بهره وری عبارت  است از به حداکثر رساندن استفاده از منابع ، نیروی انسانی و تمهیدات به طریق علمی به منظور کاهش هزینه ها و رضایت کارکنان ، مدیران و مصرف کنندگان . تعاریف دیگر ، بهره وری نیروی انسانی را حداکثر استفاده مناسب از نیروی انسانی به منظور حرکت در جهت اهداف سازمان با کمترین زمان و حداقل هزینه داشته اند.بر اساس دیدگاه سازمان بهره وری ملی ایران ، بهره وری یک نگرش عقلانی به کار و زندگی است .این مشابه یک فرهنگ بوده که هدف آن هوشمندانه تر کردن فعالیتها برای یک زندگی بهتر و متعالی است .بهره وری عبارت است به دست آوردن حداکثر سود ممکن از نیروی کار ، توان ، استعداد و مهارت نیروی انسانی ، زمین ، ماشین ، پول ، تجهیزات زمان ، مکان و … به منظور ارتقاء رفاه جامعه ، به گونه ای که افزایش آن به عنوان یک ضرورت ، در جهت ارتقاء سطح زندگی انسانها و ساختن اجتماعی همواره مدنظر صاحبنظران سیاست ، مدیریت و اقتصاد قرار دارد.

تاریخچه بهره وری

بهره وری برای اولین بار در سال 1766 میلادی توسط کوتیرنی مطرح شد و در سال 1883 لیتر LITTRE بهره وری را قدرت و توانایی تولید کردن بیان کرد و در سال 1900 ار لی بهره وری را ارتباط این بازده و وسایل به کار رفته برای تولید این بازده عنوان کرد.

اهمیت بهره وری

در عصر حاضر بهره وری را یک روش ، یک مفهوم و یک نگرشی درباره کار و زندگی می نامند و در واقع به آن به شکل یک فرهنگ ویک جهان بینی می نگرند ، بهره وری در همه شئونات ، کار و زندگی فردی ، اجتماعی می تواند دخیل باشد و یک شاخص تعیین کنده درآمد سرانه هر کشور است و برای افزایش بهره وری ملی هر کشور باید درآمد سرانه آن کشور افزایش یابد.

عوامل مؤثر بر افزایش بهره وری نیروی انسانی

در تعیین عوامل مؤثر بر بهره وری نظرات متفاوتی وجود دارد و هریک از دانشمندان و صاحبنظران عواملی را به عنوان عامل مؤثر مشخص کرده اند و به طور اجمال عواملی چون آموزش شغلی مستمر مدیران و کارکنان ، ارتقاء انگیزش میان کارکنان برای کار بهتر و بیشتر ، ایجاد زمینه ها یمناسب بطور ابتکار و خلاقیت مدیران و کارکنان ، برقراری نظام مناسب پرداخت مبتنی بر عملکرد و برقراری نظام تنبیه و تشویق ، وجدان کاری و انضباط اجتماعی تحول در سیستم و روشها که نقش حساس و کلیدی دارند، تقویت حاکمیت و تسلط سیاستهای سازمان بر امور ، صرفه جوئی به عنوان وظیفه ملی در بهره وری مؤثر می باشد .

ولی تمام مؤلفان این رشته تقریبا در این باب اتفاق نظر دارند که برای افزایش سطح بهره وری تنها یک علت خاصی را نمی توان ارائه نمود بلکه عنوان می کنند که ارتقاء بهره وری را باید معلول ترکیبی از عوامل گوناگون دانست.

– رفتار مطلوب و کردار درست رهبران و مدیران : مسئولیت خطیر مدیریت و رهبری باید به افرادی سپرده شود که ضمن برخورداری از ویژگیهای شخصیتی خاص ، شیوه های رهبری و مدیریت مناسب را به کار گیرند و از نظر اخلاقی نیز الگو باشند.

–  فراهم کردن شرایط لازم پیشرفتهای شغلی برای همه افراد

–  دوره های آموزش ضمن خدمت و آموزش کارکنان : باید دوره های آموزش ضمن خدمت و آموزش کارکنان را به عنوان یک امر حیاتی و مستمر داوم تلقی کرد ، زیرا تنها از طریق آموزش می توان تلاشهای کارکنان را با امکانات موجود و پیشرفتهای علمی جدید هماهنگ کرد .

– باید کلیه وظایف و دستور العملها و مقرارت و قوانین برای کارکنان واضح و روشن باشد و هیچ جای ابهامی برای آنها وجود نداشته باشد.

–  دادن اختیارات کافی به کارکنان ، تا آنها در انجام کارهای خومد احساس مسئولیت بیشتری کنند .

– در زمان استخدام سعی شود افراد کارآمد و متخصص جذب شوند جهت انتخاب آنها اجرای آزمونهای شفاهی و کتبی ضرورت دارد.

– سعی شود تا کارکنان را در تصمیم گیری ها و تدوین اهداف و برنامه ها مشارکت داد. نتیجه این عمل باعث خواهد شد که کارکنان در اجرای فعالیتها احساس مسئولیت کنند و در دستیابی به اهداف سازمانی تلاش بیشتری بروز دهند.

– کیفیت بالای زندگی کاری : مفهوم کیفیت زندگی کاری بیانگر اهمیت احترام قائل شدن برای مردم در محیط های کاریشان است . به طور خلاصه می توان گفت : مواردی که در بالا بردن کیفیت زندگی کاری تاثیر گذار می باشد به شرح ذیل است .

–  پرداخت مناسب و عادلانه بر انجام خوب یک کار

–  وضعیت کاری سالم و ایمن

–  امکان یادگیری و استفاده از مهارتهای جدید

– ایجاد انسجام اجتماعی در سازمان

– آماده کردن امکانات رشد و پیشرفت و ترقی برای کارکنان

– حفظ حقوق فردی

– تعادل در تقسیم زمان کاری و زمان بیکاری مجاز

– ایجاد غرور کاری و سازمانی

– باید از برنامه های گردشی شغلی ، غنای شغلی و توسعه شغلی در جهت افزایش توان و مهارت کارکنان و همچنین جهت افزایش اعتماد به نفس کارکنان استفاده نمود.

– برقراری نظام مناسب پرداخت مبتنی بر عملکرد و برقراری نظام تنبیه و تشویق

– تحول در سیستم و روشها که نقش حساس و کلیدی دارند.

– وجدان کاری و انضباط اجتماعی که عاملی خود کنترلی است.

– بهبود و ارتقای بهره وری مستلزم کوشش و تلاش برنامه ریزی شده همه جانبه از سوی افراد و مسئولین ذیربط است که خود نیازمند بهبود شرایط کار و تغییر محرکه ها و روشهای انگیزشی کارکنان ، بهبود نظامها ، قوانین ، بخشنامه ها ، دستور العملها روشها ، فناوری و غیره می شود.

تدوین و گردآوری : واحد تضمین و کیفیت شرکت سوله استرآباد